Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleabat bir düzen değildir. Hukuk, topluluk içinde insanların cidden nasıl davrandıklarını değil, nasıl davranmaları gerektiğini gösterir. Hukuk, kendisine uyulmak ve uygulanmak bâtınin vardır. Adalet kıymeti nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene oturtmak, maşerî ömürın gerçekleşmesini elde etmek icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin alınsına akseptans edilmesi ve uyulması müstelzim, pekâlâ yakın kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle topluluk içinde insanların iktisat ve davranışlarının haklar kurallarına uymaması, her hin mümkündür. “İşte haklar, benibeşer davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir mekanizma, bir bütündür.” İnsan-benibeşer, benibeşer-huy ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru bâtınin evrensel ilkelerle güvence şeşna alınmasıdır. Hukuk, âdemiyet seviyesi bâtınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birmebzul düşünce ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, topluluk sözleşmesi, huy ve insanlar olarak belirten inançlerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun partner iyiliğini elde etmek için konulmuş olan ve umum gücüyle desteklenen kaide, gerçek ve kanunların bütünüdür. Daha münteşir bir tanılamamıyla haklar, adalete yönelmiş maşerî evetşamma düzenidir. Hukuk Lafız Mazmunı Hukuk kelimesi Arabi “gerçek” kökünden gelir ve gerçek kelimesinin çoğşanlı olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “gerçek” kelimesinin çoğşanlı “beddua’kak”tır. Türk Lisan Kurumu’na bakarak haklar kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” demeı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet demeında da kullanılır. Uygulayım Mazmunı Hukuk dönemden döneme değiştiği bâtınin hala doyurucu bir tanılamam konstrüksiyonlamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen tanılamamı ise: “Makul bir zamanda makul bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması ülke zoruna (müeyyide) rabıtalanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak haklar, kendi içinde kök olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri bahis vadi kısmına Özel Hukuk, zevat ile ülke veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Hukuk, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna tahsisat Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku umum hukukunun temellıca ast dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku öteki toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik ülke aracılığıyla güvenceye alınmış ve cebri yaptırımlara malik olmasıdır. Hukuk kuralları benibeşer davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun ölçü kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle model nitelikteki tekmil durumlarda uygulanması esenlanır. Yaptırım (Müeyyide) Hukuk vadiında yaptırım umum gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek bâtınin kullanılır. Hukuk düzenini esenlamayı ve korumayı ammaçlayan yaptırımlar gene haklar düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve manevi yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yaptırımlar bu durumları mâni olmak bâtınin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, mahpus ve para cezaları; temel hukukunda siyasetten men, vurgun metres; algı hukukunda algı ve gizliceçılık cezaları kadar ayrı ayrı haklar dallarında ayrı ayrı yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakadar çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; dimaği bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik değil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek veya siyasal inançleri haklar biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan haklar, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş maşerî bir evetşamma düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgısal yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî ömürı düzenleyip insanların amerikan barış ve asayiş içinde bir arada evetşamalarını esenlamaktır. 2. Kılgın Yarar (Içtimai İhtiyaçların Hakkındalanması) Hukukun kılgısal amacını, maşerî gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile topluluk içinde canlı insanların, birbirleri ile yapmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın konstrüksiyonsından meydana gelen gereksinimlerinı alınlamaya çalışır. Hukuk bu fonksiyonu ile veladet, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek haklar düzeni ömürın kök gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanın katıksız konstrüksiyonsına ve bundan gelecek gelen gereksinimlerine yakışır geçmek zorundadır. Hukuk önemli ölçüde, soylu erki gerçeklere de vabestedır; soylu erki yoksulluklara uymalı ve onları alınlamalıdır. 3. Adalet Hukuk bu fonksiyonu ile makul bir yapılanma şeşna aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak hakiki kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En güdük tanılamamıyla doğruluk, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) geçmek üzere iki ayrı ayrı anlamda kullanılır. Adalet esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet demeında zatî bir özelliği deyimler. Isim her hin haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni atfetmek yolunda sabah akşam ve değişçilikmez bir çaba gösterir. İşte bu iktisat ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile alakadar oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk mefhumı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği ilgi biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte haklar vadiında hukuki ölçü olarak alay konusu olan doğruluk de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü haklar, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve algılanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Toplum bâtınindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini bâtınaziz kurallar tekmilü olarak haklar, bu değerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve yönetmek yerinde bulunduğuna bakarak, adaletin böylecene, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında doğruluk acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan haklar ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü doğruluk mefhumı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün haklar sistemine ve sistemlerine hâkim kâin, nesnel ve salt bir ölçü niteliğindeki adalettir. Hukuk bir topluluk düzenini bâtınerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; icap mevcut düzeni vikaye etmek, gerekse onu değişçiliktirmeyi meşrulaştırmak bâtınin her hin adalete temelvurulur. Nesnel ve kanun üstü doğruluk hukukta alınmıza müesses haklar düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim haklar demeında haklar idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, mevcut haklar düzenlerinin kendisine yakışır olup olmadığı açısından bir ölçü ve istimara ölçüsü evet. Yine bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun akdetmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve olumsuz alınlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon denge içinde olduklarında, adil bir haklar düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Alışılagelen olarak bütün haklar normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak haklar, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî evetşamma uyacak, hem de bu maşerî ömürın amerikan barış içinde sürebilmesi bâtınin bir düzen görünümünü esenlamaya çalışacaktır.